Trochę historii Koła
(Tekst pochodzi z jubileuszowego wystąpienia prezesa Jana Ryszarda Garbarczyka z okazji 25-lecia Koła)
Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 powstało 30 stycznia 1989 roku w Poznaniu. Idea utworzenia Towarzystwa wyniknęła z potrzeby społecznej i oczekiwań jeszcze żyjących wówczas powstańców. Towarzystwo podjęło trud kultywowania dorobku Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 po istniejących od 1921 roku towarzystwach powstańczych, których działalność zakończyła się w 1980 roku pod nazwą Krajowa Komisja Weteranów Powstania Wielkopolskiego z siedzibą przy Zarządzie Głównym Okręgu ZBoWiD w Poznaniu.
Głównymi celami Towarzystwa są krzewienie wiedzy i kultywowanie pamięci o zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim 1918-1919 oraz popularyzowanie wśród młodego pokolenia wartości, które przyświecały bohaterskim czynom w życiu powstańców. W 1995 roku ukazał się pierwszy numer rocznika oświatowo-historycznego „Powstaniec Wielkopolski”, od 2005 roku wydawane są „Biogramy uczestników Powstania Wielkopolskiego 1918-1919”, w 2018 roku ukazała się Encyklopedia Powstania Wielkopolskiego, w której znajdują się 4 hasła autorstwa Wojciecha Kicmana, 16 grudnia 1996 roku ustanowiona została Nagroda Honorowa Towarzystwa „Dobosz Powstania Wielkopolskiego”. Drugą formą honorowania działalności na rzecz upamiętniania Powstania jest Złota i Srebrna Honorowa Odznaka „Wierni Tradycji”. Od 2004 roku TPPW 1918-1919 posiada status organizacji pożytku publicznego.
Najwyższą władzą Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 z siedzibą w Poznaniu jest Krajowy Zjazd Delegatów. Dotychczas odbyło się 7 takich zjazdów. VII Zjazd TPPW obradował 08.06.2019 r. Nasze koło reprezentowali Wojciech Kicman i Jan Ryszard Garbarczyk, który został ponownie wybrany w skład Zarządu Głównego TPPW. Na bieżąco pracami Towarzystwa kieruje Zarząd Główny i wybrane z niego Prezydium. Prezesem Zarządu jest Tadeusz Musiał. Tytuł Honorowego Prezesa posiada Stefan Barłóg – były długoletni prezes Zarządu Głównego.
Z inspiracji Stefana Barłoga koło nr 9 powstało w listopadzie 1994 roku i działa w Pile oraz Powiecie Pilskim. Pierwsze zebranie programowo-wyborcze odbyło się 1 grudnia 1994 roku. Wzięli w nim udział: Leonard Jan Czyżewski, Franciszek Dykrzak, Cezary Grugiel, Jan Ryszard Garbarczyk, Marian Praczyk, Bruno Rybarczyk, Grzegorz Rzymski i Jan Śnioszek . Wybrano 3 – osobowy zarząd koła: Jan Ryszard Garbarczyk – prezes, Jan Śnioszek – wiceprezes, Marian Praczyk – skarbnik.
Co 4 lata odbywają się zebrania sprawozdawczo – wyborcze koła. Ostatnie takie zebranie było się 16 lutego 2019 roku. Wybrano wówczas władze koła oraz delegatów na Zjazd Oddziału Wielkopolskiego TPPW.
Koło liczy 46 członków wywodzących się z różnych środowisk społeczno – zawodowych. Wśród nas jest 23 przedstawicieli rodzin powstańców.
Funkcjonujemy w oparciu o składki członkowskie (20,00 zł rocznie) wspierani przez sponsorów indywidualnych i zbiorowych np. granty na wydawnictwa i inne formy upamiętniania.
Członkowie koła działają jako wolontariusze. Potwierdzeniem jest przyznanie przez Centrum Wolontariatu w Pile Honorowej Odznaki Wolontariatu.
9 listopada 2018 roku na Młodzieżowej Sesji w Sali Miejskiej nastąpiło uroczyste przekazanie sztandaru koła pod opiekę społeczności uczniowskiej Szkoły Podstawowej nr 5 im. Dzieci Polskich.
AKT POWIERZENIA SZTANDARU wręczył prezes koła p. Dorocie Gulińskiej – dyrektor SP 5.
12 listopada 2019 roku podpisano POROZUMIENIE o współpracy Szkoły Podstawowej nr 5 im. Dzieci Polskich w Pile a Kołem nr 9 im. kpt. Teofila Spychały Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Pile, którego załącznikiem jest AKT POWIERZENIA SZTANDARU. W efekcie tego POROZUMIENIA m.in. zarząd koła ma swoją siedzibę oraz adres przy ul. Kujawskiej 18, a koło przekazało Szkolnej Izbie Pamięci 18 publikacji, składanki i folder, dwa medale, 4 pamiątki oraz 4 kopie zdjęć powstańców.
Niezmiernie ważnymi elementami w naszej działalności były i są przedsięwzięcia dokumentujące dzieje Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 inicjowane, inspirowane i organizowane przez koło i jego zarząd, jak również aktywne włączanie się do upowszechniania dorobku Powstania wśród społeczeństwa Ziemi Pilskiej przez samorządy lokalne, instytucje państwowe i organizacje pozarządowe, szkoły i placówki kultury.
Prezes Koła Jan Ryszard Garbarczyk
Archiwalne wydarzenia z historii Koła, które były opublikowane na Facebooku
- (z dnia 19 lutego 2016 r.)
Święto Koła 10.01.2014 r. w Auditorium Maximum PWSZ w Pile. Podczas uroczystości obchodów 95. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 Koło otrzymało sztandar oraz imię kpt. Teofila Spychały.
Za dotychczasową działalność otrzymaliśmy Odznakę Honorową „Za zasługi dla Województwa Wielkopolskiego”.
Udział wzięli przedstawiciele rodzin powstańczych z Piły i Powiatu Pilskiego, młodzież z Gimnazjum nr 4 im. I. J. Paderewskiego w Pile, Gimnazjum im. Powstańców Wielkopolskich w Wysokiej i Szkoły Podstawowej im. Powstańców Wielkopolskich w Wyrzysku, studenci PWSZ im. Stanisława Staszica w Pile, przedstawiciele władz państwowych i samorządowych województwa wielkopolskiego, miast i gmin powiatu pilskiego, Zarządu Głównego TPPW, sponsorzy, przedstawiciele zaprzyjaźnionych kół TPPW z Chodzieży, Czarnkowa oraz Ujścia. Władze wojewódzkie reprezentował członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego Tomasz Bugajski, a Zarząd Główny TPPW – Stefan Barłóg, Prezes ZG; natomiast władze powiatowe reprezentował Starosta Pilski Mirosław Mantaj.
Uroczystość uświetniła Orkiestra Wojskowa z Wałcza.
- (z dnia 12 lutego 2020 r.)
25-lecia Koła nr 9 im. kpt. Teofila Spychały Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Pile
Z okazji 25-lecia Koła nr 9 im. kpt. Teofila Spychały Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Pile 25 stycznia br. odbyło się z udziałem zaproszonych gości uroczyste spotkanie.
Najważniejszymi elementami uroczystości oprócz jubileuszowego wystąpienia prezesa Koła, pana Jana Ryszarda Garbarczyka, który przybliżył okoliczności powstania Koła, jego ćwierćwieczną działalność, osiągnięcia – zwłaszcza na niwie wydawniczej – była dekoracja sztandaru Koła Honorową Odznaką TPPW „Wierni Tradycji”. Tym ważniejsze było to wyróżnienie, bo przyznane zostało po raz pierwszy – a samo Towarzystwo istnieje od 1989 roku! Być pierwszym w 30-leciu to wyróżnienie nie lada, ale i wielka odpowiedzialność oraz zachęta do dalszej pracy.
Członkowie Koła nr 9 pracy się nie boją czemu dawali dowód przez minione lata – zaczynali najpierw jako 3-osobowa „grupa inicjatywna”, jako grupa ośmioosobowa założyli Koło, dziś jest ich 46 osób z różnych środowisk a wśród nich aż 23 osoby mają rodzinne tradycje powstańcze.
Wspomniana powyżej działalność wydawnicza to przede wszystkim domena dwóch członków Koła, uhonorowanych zresztą za to najwyższym odznaczeniem Towarzystwa – Nagrodą Honorową „Dobosz Powstania Wielkopolskiego” – Roman Chwaliszewski i Wojciech Kicman. Z ich prac i prac innych osób uzbierała się przez lata całkiem spora biblioteczka – 22 tytuły a do tego sporo artykułów w „Powstańcu Wielkopolskim” oraz w „Słowniku biograficznym uczestników Powstania Wielkopolskiego”. Z okazji jubileuszu ukazała się książeczka „W trosce o pamięć”, składająca się z dwóch części – biografii „Kapitan Teofil Spychała – Patron Koła” oraz kroniki „25 lat Koła TPPW nr 9 im. kpt. Teofila Spychały w Pile, 1994 – 2019”.
A od paru dni funkcjonuje działa odświeżona, a właściwie stworzona od nowa przez pana Grzegorza Sowę, członka Koła, strona internetowa – tppw-pila.pl – która zastąpiła starą, dawno już nieaktualną.
Przez lata Koło dało się poznać jako współorganizator grudniowych obchodów kolejnych powstańczych rocznic przy obelisku na Skwerze 100-lecia Powstania Wielkopolskiego. Dzięki inicjatywie Koła w przestrzeni miejskiej Piły zaistniały tablice pamiątkowe i nazwy rond swymi nazwami nawiązujące do postaci związanych z Powstaniem i Piłą. Można się domyślać, że dobry przykład współpracy z organami samorządu lokalnego jaki dało Koło zaowocował i w innych gminach powiatu gdzie także znalazły się nowe formy upamiętnienia powstańczej historii – obeliski, tablice, murale.
Każdy z pilan odwiedzający cmentarz komunalny zauważył z pewnością tablice przy bramach informujące, że na nekropolii spoczywają szczątki powstańców wielkopolskich a ich mogiły są oznaczone specjalnymi plakietami.
W uroczystym spotkaniu wzięli udział zaproszeni goście – kierownictwo Towarzystwa z Prezesem Honorowym TPPW, panem Stefanem Barłogiem, Prezesem Zarządu Głównego TPPW panem Tadeuszem Musiałem i Sekretarzem Generalnym ZG TPPW panem Piotrem Wojtczakiem. Przybyli również aktualni i byli członkowie zarządu Województwa Wielkopolskiego, panowie Tomasz Bugajski (b. Starosta Pilski) oraz Jacek Bogusławski. Nie zabrakło również b. Prezydenta Miasta Piły Zbigniewa Kosmatki.
Władze miasta i powiatu pilskiego reprezentowali Zastępca Przewodniczącego Rady Miasta Piły pan Kazimierz Sulima oraz Wicestarosta Pilski pan Arkadiusz Kubich.
Oprócz odznaczenia sztandaru o czym było już powyżej 3 osoby (Jan Śnioszek, Andrzej Jankowski i Krzysztof Wyrwa) otrzymały Złotą Honorową Odznakę „Wierni Tradycji”, 5 osób (Piotr Banach, Bronisław Frankowski, Jerzy Gapiński, Andrzej Trempała) – Srebrną Honorową Odznakę „Wierni Tradycji” a szeregi Koła zasiliło 5 osób – Adam Ćwikliński, Dorota Gulińska, Michał Łożyński, Irena Podgórska i Joanna Podgórska-Kędziora.
Uroczyste posiedzenie zakończono wspólnym odśpiewaniem „Roty”.
fot. i opr. Jan Balcerzak
